ΜΑΖΟΠΟΙΗΣΗ

Κριτήριο Αξιολόγησης

Μάζα και κοινότητα

1 . Η δημοκρατούμενη κοινωνία κτίζεται και στερεώνεται επάνω στις ατομικότητες των ανθρώπων , ενώ η μάζα στηρίζεται επάνω στις ορμές , στις ροπές , στο τυφλό συναίσθημα και τα κολακευόμενα του ανθρώπου ένστικτα . Η κοινότητα είναι μια οργανικά μεγαλωμένη με κοινά πεπρωμένα ενότητα ατόμων , δεμένων με τη συναίσθηση ότι συνειδητά και υπεύθυνα υπηρετούν τον ίδιο σκοπό . Η κοινότητα είναι « ολότητα » ώριμων , υπεύθυνων και αυτοκυριαρχούμενων ανθρώπων , όπου εκτιμάται το διαφοροποιημένο των μελών της , το ανόμοιο και η ατέλειά τους . Η μάζα αντίθετα αγαπά την ομοιομορφία , είναι ενιαία , όχι ολότητα , παρά « όγκος » . Τα μέλη της κατέχονται πανομοιότυπα από τις ίδιες ορμές , ένστικτα και πάθη , που θολώνουν το μάτι , και το νου , ώστε η ατομικότητα πηγαίνει πολύ πίσω , τόσο ώστε αυτή να χάνεται , να αφανίζεται ολότελα .

2 . Στη δημοκρατούμενη κοινότητα κάθε μέλος ενεργεί και δρα μέσα σ’ έναν κύκλο ανεξαρτησίας , ενώ τη μάζα και το πλήθος της το δένουν οι ορμές και το συνέχουν τα πάθη , τα οποία εξωτερικεύονται κατά τον ίδιο και απαράλλαχτα όμοιο , πανομοιότυπο τρόπο . Εκείνο που δένει την κοινότητα είναι η σύνεση , η ορθοφροσύνη , το κοινό πνεύμα , που σφυρηλατεί το δεσμό κατά συνειδητό και ελεύθερο τρόπο ανάμεσα στα διάφορα άτομα διαφόρων τάξεων . Η μάζα όμως ακολουθεί πάντα τη γραμμή που της δίνεται , δηλαδή της επιβάλλεται απ’ έξω , χωρίς να μπορεί ν’ ασκήσει κανένα είδος κριτικής . Η κοινότητα πραγματοποιεί τους σκοπούς της ακολουθώντας διάφορους δρόμους και τρόπους , γιατί σε κάθε μέλος της είναι επιτρεπτό να ζει και να δρα κατά τον τρόπο του κι ελεύθερα .

3 . Παρομοίωσαν τον άνθρωπο , δηλαδή κάθε μέλος της δημοκρατούμενης κοινότητας , με τα πετράδια του ψηφιδωτού . Το καθένα κρατά μέσα στην ατέλειά του το δικό του χρώμα και σχήμα .Το ένα συμπληρώνει το άλλο και όλα μαζί το σύνολο . Μέσα στο σύνολο και για το σύνολο έχει το καθένα την ξεχωριστή του θέση και παίρνει την αξία του . Το ένα δεν μπορεί να αντικαταστήσει το άλλο . Ωστόσο , αυτή η ανομοιότητα προσδίδει στον καθένα την αξία του . Αν όλα τα πετραδάκια ήταν όμοια κι απαράλλαχτα το ένα με το άλλο , τότε το καθένα θα μπορούσε να αντικατασταθεί από τον οποιονδήποτε τυχόντα αντιπρόσωπό του . Το ίδιο παρατηρείται και στους ανθρώπους μέσα σε μια σωστή κοινότητα . Ο ένας δεν μοιάζει με τον άλλον . Αν οι άνθρωποι ήταν τέλεια κι απαράλλαχτα όμοιοι , τότε ο καθένας θα μπορούσε να αντικατασταθεί από τον άλλον , από τον οποιονδήποτε δηλαδή τυχόντα αντιπρόσωπό του .

4 . Ωστόσο , μόνο τα κουτιά του εργοστασίου , τα προϊόντα της μηχανής επαναλαμβάνονται ίδια και παρόμοια . Ο άνθρωπος ποτέ δεν επαναλαμβάνεται ίδια και απαράλλαχτα . Ο καθένας είναι ατελής , αλλά στο δικό του τρόπο . Αυτό το ανόμοιο και η ατέλεια έχουν ως συνέπεια το απαραίτητο και το ανάλλαχτο του καθενός . Ο κάθε άνθρωπος δεν είναι πολύπλευρος , παρά είναι μοναδικός . Αυτό το « μοναδικό » δίνει στο πετραδάκι του ψηφιδωτού εν σχέσει προς το « όλον » του , την αξία του . Σ’ αυτό το μοναδικό βρίσκεται το νόημα του ανθρώπου , αυτή η μοναδικότητά του δίνει την αξία μέσα στο υπερταγμένο « όλο » . Και μόνο μέσα στο « όλο » το πρόσωπο του ανθρώπου παίρνει το νόημα της προσωπικότητας και ξεπερνά τον εαυτό του . Πάντως , η ατομική ύπαρξη του ανθρώπου έχει ανάγκη της κοινότητας , για να πάρει το νόημά της , γιατί ο άνθρωπος είναι « ζώον πολιτικόν » . Αντίθετα πάλι , η κοινότητα έχει ανάγκη της ατομικής ύπαρξης , για να αποκτήσει κι αυτή την ύπαρξή της και το νόημά της .

5 . Ακριβώς σ’ αυτό το σημείο υφίσταται η διαφορά κοινότητας και μάζας . Η μάζα δεν ανέχεται την ατομικότητα . Το άτομο στη μάζα είναι ό,τι και όπως είναι το μόριο της ασφάλτου στον ασφαλτοστρωμένο δρόμο . Κάθε μόριο της ασφάλτου είναι όμοιο και απαράλλαχτο με το άλλο , γι’ αυτό και μπορεί ν’ αντικατασταθεί με οποιοδήποτε άλλο . Αυτή η αντικατάσταση δεν έχει καμία ποιοτική αξία για το « όλο » , γιατί το « όλο » της μάζας δεν είναι ένα « όλο » με το νόημα της ολότητας , παρά είναι ένας « όγκος » . Το όλο του ψηφιδωτού μας παρουσιάζει την ομορφιά και την αρμονία . Το ασφαλτοστρωμένο , μόνο το φτηνό ωφελιμισμό . Η μάζα αγνοεί την αξία και την αξιοπρέπεια του ατόμου , αυτά που τα προσέχει η κοινότητα και τα εκτιμά πολύ . Μέσα στη δημοκρατική κοινότητα το άτομο βρίσκει τον εαυτό του . Στη μάζα χάνεται η μοναδικότητα της ύπαρξης του ατόμου , θάβεται μέσα στη μάζα, και πρέπει να θαφτεί , γιατί αυτή ενοχλείται από την ατομικότητα και γι’ αυτό στρέφεται εχθρικά προς αυτήν .

Ιω. Ν. Ξηροτύρης , « ΘΕΜΕΛΙΟ »

Ερωτήσεις

1 . Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 120 λέξεις .

2 . Με ποιο τρόπο αναπτύσσεται η 1^η και η 5^η παράγραφος του κειμένου ;

3 . Στην 3^η και 5^η παράγραφο του κειμένου ο συγγραφέας χρησιμοποιεί παρομοιώσεις . Ποια η λειτουργία τους στο κείμενο ;

4 . Πάντως , η ατομική ύπαρξη του ανθρώπου έχει ανάγκη της κοινότητας , για να πάρει το νόημά της , γιατί ο άνθρωπος είναι « ζώον πολιτικόν » : Να σχολιάσετε τη διαπίστωση του συγγραφέα σε μία παράγραφο .

5 . Με ποια τεχνική αναπτύσσεται το κείμενο ; Για ποιο λόγο πιστεύετε ότι ο συγγραφέας επέλεξε τη συγκεκριμένη μέθοδο δόμησης του υλικού του ;

Παραγωγή Λόγου

Υποθέστε ότι καλείστε να εκφωνήσετε μια ομιλία ενώπιον των συμμαθητών σας με σκοπό να τους πείσετε ότι η μαζοποίηση εγκυμονεί κινδύνους για το δημοκρατικό πολίτευμα . Επίσης , σύντομα ,τους προτείνετε τρόπους αντίστασης στο φαινόμενο αυτό ( 500 – 600 λέξεις )