ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

Ορισμός

Είναι το δόγμα που πρεσβεύει τη φυσική ανωτερότητα ενός λαού ή μιας φυλής η μιας ομάδας ατόμων που έχουν κοινά φυλετικά ή κοινωνικά χαρακτηριστικά έναντι μιας άλλης φυλής ή ομάδας . Είναι η θεωρία που προβάλλει την ύπαρξη μιας άριας φυλής , προικισμένης από το Θεό ή από τη φύση με ικανότητες και δικαιώματα που δεν απολαμβάνουν τα μέλη μιας άλλης κοινότητας , τα οποία θεωρούνται από γενετικής άποψης κατώτερα και γίνονται στόχος ρατσιστικών εκδηλώσεων .

Είδη του ρατσισμού

Φυλετικός : Είναι οι διακρίσεις που γίνονται με βάση τα βιολογικά χαρακτηριστικά των ανθρώπων , όπως το χρώμα του δέρματος και το σχήμα των ματιών .

Κοινωνικός : Αφορά τις διακρίσεις που γίνονται με βάση τα κοινωνικά χαρακτηριστικά των  ανθρώπων ,  όπως η οικονομική κατάσταση , το επάγγελμα , το φύλο , το θρήσκευμα , η γλώσσα , η κοινωνική θέση , οι σεξουαλικές προτιμήσεις και τις διακρίσεις που γίνονται απέναντι σε ομάδες όπως οι ναρκομανείς , οι φορείς του AIDS , οι άστεγοι , οι αλκοολικοί .

Αίτια του ρατσισμού

• Ιδεολογικά : Ο ρατσισμός στηρίχθηκε στην πίστη για την ανωτερότητα της λευκής φυλής και την επιλογή της ως εκλεκτή του Θεού . Η πρώτη συστηματική προσπάθεια για επιστημονική απόδειξη της θέσης αυτής έγινε με τη συνδρομή της βιολογίας από το ναζιστικό καθεστώς . Η ύπαρξη μιας στέρεας ιδεολογίας με επιστημονικά στηρίγματα που θα αποδείκνυε την ισχύ της άριας φυλής κρίθηκε απολύτως αναγκαία για την οργάνωση της ναζιστικής προπαγάνδας ενάντια στους Εβραίους . Ωστόσο , η επιστήμη έχει οριστικά διαψεύσει την υπεροχή της λευκής φυλής , ενώ η ίδια η ιστορία διδάσκει ότι οι έγχρωμοι λαοί ήταν οι δημιουργοί των πρώτων μεγάλων πολιτισμών .
• Οικονομικά : Η ανέχεια , η φτώχεια και η εξαθλίωση αποτελούν το ιδανικότερο υπόστρωμα για την ανάπτυξη φαινομένων ρατσισμού . Η λαϊκή αντίδραση και κατακραυγή εκτονώνεται μέσα από ρατσιστικές εκδηλώσεις , μετατρέποντας τον ανυπεράσπιστο μετανάστη , πρόσφυγα , αλλόπιστο , αλλόγλωσσο σε αποδιοπομπαίο τράγο της κοινωνίας . Η ύπαρξη εξάλλου ανεργίας συχνά αποδίδεται στην παρουσία των μεταναστών οι οποίοι προσφέροντας φτηνά εργατικά χέρια , στερούν από τον αυτόχθονα πληθυσμό θέσεις εργασίας .
• Κοινωνικά : Η πολιτική και κοινωνική αστάθεια , η έξαρση της εγκληματικότητας , τα ανεπίλυτα εθνικά ζητήματα  είναι επαρκείς λόγοι για την επίρριψη των ευθυνών στα πιο ασθενή μέλη της κοινωνίας . Συχνά η πολεμική αυτή είναι κατευθυνόμενη από την εξουσία της εκάστοτε χώρας με σκοπό την παραπλάνηση της κοινής γνώμης , τη δικαιολόγηση επιθετικών πολιτικών και δαπανηρών για τον φορολογούμενο εξοπλιστικών προγραμμάτων και την αποσυμφόρηση της εσωτερικής πίεσης που γεννάται από την αδυναμία επίλυσης ζωτικών για τη χώρα προβλημάτων .
• Ψυχολογικά : Αισθήματα μειονεξίας και κατωτερότητας , ανιστόρητες πεποιθήσεις για την προσφορά και την αξία του πολιτισμού μιας χώρας , η διάθεση προβολής και το πάθος της εξουσίας και της κυριαρχίας , η ιδεολογία ότι « η χώρα ανήκει αποκλειστικά στους αυτόχθονες » , ο φόβος και η ανασφάλεια απέναντι στον ξένο και στον διαφορετικό , η τάση για εξομοίωση και λείανση των αντιθέσεων και των ιδιαιτεροτήτων αποτελούν τους ψυχολογικούς παράγοντες που ωθούν προς την ανάπτυξη της ρατσιστικής ιδεολογίας .
• ΜΜΕ : Η παραπληροφόρηση και η κατευθυνόμενη ενημέρωση , η προβολή ομοιόμορφων και απόλυτα εναρμονισμένων με το κοινό αίσθημα προτύπων συμπεριφοράς , ομιλίας , οικονομικής και πολιτικής δραστηριότητας , μεγεθύνουν το χάσμα ανάμεσα στην εξομαλυσμένη κοινωνία και τα μέλη της που διακρίνονται από κάποια διαφορετικότητα και ιδιαιτερότητα . 
• Μορφωτικά : Η έλλειψη σφαιρικής και ανθρωπιστικής μόρφωσης που θα προβάλλει την αξία της ανθρώπινης ζωής , την ισότητα , την αξιοκρατία , την ισονομία και το σεβασμό απέναντι στον άλλο ανεξάρτητα από το φύλο , την εθνική του προέλευση και τα πιστεύω του , όπως επίσης και η έλλειψη κριτικής στάσης που έχει ως αποτέλεσμα την αποδοχή των στερεοτύπων και των γενικεύσεων , των προλήψεων και των δεισιδαιμονιών , καθιστά το σύνολο ευάλωτο σε κάθε είδους ρατσιστικές επιρροές και χειραγωγήσεις .
• Θρησκευτικά : Ο φανατισμός και ο δογματισμός που υποκινούνται από τα εκάστοτε θρησκευτικά ιερατεία , η διαμόρφωση της πίστης περί του εκλεκτού λαού , που έχει σκοπό να εξαλείψει τους άπιστους και να επιβάλλει την αιώνια τάξη την οποία πρεσβεύει το δόγμα του , οδηγούν τους πιστούς στην τύφλωση και την υποδούλωση , η οποία έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση κάθε είδους αγριοτήτων και βιαιοτήτων εις βάρος αλλόθρησκων πληθυσμών .
• Εθνικιστικά : Η τυφλή πίστη στην ανωτερότητα ενός λαού , η προγονοπληξία και η αρχαιολατρία , οι ανεκπλήρωτοι εθνικοί πόθοι , η εθνικιστική προπαγάνδα και ο φανατισμός οξύνουν τις αντιθέσεις ανάμεσα στους λαούς και προκαλούν ρατσιστικά ξεσπάσματα . 

Συνέπειες του ρατσισμού

• Προκαλεί βίαια ξεσπάσματα κατά των ασθενέστερων ομάδων ή ατόμων , που φτάνουν ως και τον αφανισμό ολόκληρων κοινοτήτων  και ανθρώπινων μαζών . Το ολοκαύτωμα των Εβραίων είναι το κορυφαίο ιστορικό παράδειγμα για την επικινδυνότητα του ρατσισμού , ενώ αποτελεί και την κορυφαία και ακραία έκφραση της ιδεολογίας γύρω από την ύπαρξη της άριας φυλής .
• Οδηγεί στην τρομοκράτηση των θυμάτων του ρατσισμού , στερώντας τους με αυτό τον τρόπο την προσωπική τους ελευθερία και τη δυνατότητα για δράση και πρόοδο και εξωθώντας τους στο περιθώριο .
• Η περιθωριοποίηση των ατόμων παρέχει την ψευδαίσθηση της επίλυσης του προβλήματος και του εφησυχασμού της κοινωνίας , δημιουργώντας ένα ανύπαρκτο πλέγμα ασφάλειας . Η απομόνωση ωστόσο  των            « προβληματικών » ατόμων δεν αποτελεί λύση του προβλήματος . Π.χ. τα ναρκωτικά : Η περιθωριοποίηση των ναρκομανών , που είναι δείγμα ρατσισμού , δεν αποτελεί και λύση του προβλήματος των ναρκωτικών . Απλά μεταφέρει φαινομενικά το ζήτημα έξω από τους κόλπους της κοινωνίας . Μια όμως εφησυχασμένη κοινωνία είναι περισσότερο ευάλωτη .
• Προκαλείται κοινωνική αναταραχή , καθώς διασπάται το κοινωνικό μέτωπο και κυριαρχούν οι συγκρούσεις και οι αντιπαραθέσεις ανάμεσα στις κοινωνικές ομάδες .
• Ο ρατσισμός καταλύει τις βασικές αρχές της δημοκρατίας : την   ανεκτικότητα , την ισοτιμία και την αποδοχή της διαφορετικότητας . Στο εσωτερικό κυριαρχεί η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα , ενώ καταπατούνται τα ανθρώπινα δικαιώματα .
• Η χώρα γίνεται στόχος της διεθνούς κατακραυγής και οδηγείται στην  απομόνωση .
• Τα εθνικιστικά φρονήματα ενισχύονται και δημιουργούνται εντάσεις στις διακρατικές σχέσεις της χώρας . Ο διάλογος αποτυγχάνει , διαιωνίζονται τα μίση , προκαλείται ο πόλεμος .
• Η κοινή γνώμη παραπλανάται και στρέφει το ενδιαφέρον της σε ζητήματα είτε ανύπαρκτα είτε ήσσονος σημασίας . Χειραγωγείται μέσα από τα πάθη της και τους φόβους της , ενώ παράλληλα τα προβλήματα που την απασχολούν ( ανεργία ,   φτώχεια ,  απολυταρχία ) μένουν ανεπίλυτα .  

Τρόποι αντιμετώπισης

• Θέσπιση νόμων που θα προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των ομάδων που θα μπορούσαν να γίνουν αποδέκτες ρατσιστικών συμπεριφορών , ούτως ώστε να κατοχυρώνεται η ισονομία και η αξιοκρατία .
• Παροχή σφαιρικής μόρφωσης και παιδείας , η οποία θα καταδεικνύει την αξία της ανθρώπινης ζωής και του σεβασμού της προσωπικότητας του άλλου .
• Διαρκής εγρήγορση των πολιτών για την καταπολέμηση οποιουδήποτε ρατσιστικού φαινομένου , πριν αυτό λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις .
• Ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης απέναντι στις περιθωριοποιημένες ομάδες που καθημερινά βιώνουν της απόρριψη από το κοινωνικό σύνολο .
• Καταπολέμηση της ανεργίας , της φτώχειας και της εξαθλίωσης .
• Προάσπιση των δικαιωμάτων του μετανάστη , ώστε αυτός να μην πέφτει θύμα εκμετάλλευσης κατά την εργασία του .
• Έλεγχος των ξένων που εισέρχονται στη χώρα με σκοπό την παρεμπόδιση της εισόδου εγκληματιών και κακοποιών στοιχείων .
• Έγκυρη και αντικειμενική πληροφόρηση από τα ΜΜΕ .
• Δραστηριοποίηση των αντιρατσιστικών κινημάτων και διεθνής συμμαχία για την καταπολέμηση του ρατσισμού .