Οιδίπους Τύραννος , Εργασία Μαθητών Β΄Λυκείου

Στα πλαίσια του Μαθήματος των αρχαίων ελληνικών της Β΄ Λυκείου οι μαθητές και των δυο τμημάτων παρακολούθησαν σε ομάδες στο διαδίκτυο την τραγωδία του Σοφοκλή Οιδίπους Τύραννος και απάντησαν σε ερωτήματα που τέθηκαν σχετικά με το περιεχόμενο της συγκεκριμένης τραγωδίας . Αποσπάσματα μερικών  απαντήσεών τους παρατίθενται   εδώ .

Ερώτημα :  ο Οιδίποδας είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του ή μήπως οδηγείται σ' αυτές από κάποια ανώτερη δύναμη / μοίρα ? Εν κατακλείδι , είναι , κατά τον Σοφοκλή , ο άνθρωπος ελεύθερος και ικανός (με όπλο του τη λογική) να καθορίσει τη ζωή του ?

 Κατά την άποψή μας , ο Οιδίπους δεν είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του αλλά αντίθετα οδηγείται σε αυτές από κάποια ανώτερη δύναμη , διότι ο ίδιος προσπάθησε να αποφύγει την πατροκτονία και τον γάμο της μητέρας του . Κατά τον Σοφοκλή , ο άνθρωπος δεν είναι ελεύθερος και ικανός να αντιδράσει και να καθορίσει την ζωή του όπως ακριβώς και ο Οιδίπους , ο οποίος με όπλο του τη λογική εγκαταλείπει τους γονείς του προσπαθώντας να καθορίσει τη ζωή του , αλλά παρόλα αυτά μια ανώτερη δύναμη κινεί τα νήματα της μοίρας  του , αφήνοντας τον ανήμπορο απλό θεατή στην εξέλιξη της ζωή του .

Οι μαθήτριες Μπεμπέκα Πελαγία και Αποστολοπούλου Αλεξία

Ο άνθρωπος με όπλο του τη λογική μπορεί να καθορίσει τη ζωή του , μπορεί δηλαδή να προκαλέσει ή να αποφύγει ευτυχείς ή δυσάρεστες καταστάσεις . Ωστόσο η μοίρα προκαλεί αναπόφευκτα γεγονότα .

Οι μαθήτριες : Νικολιδάκη Αντωνία , Μούτσα Άντα , Σίμου Στεριανή , Τσαβδάρη Ζωή , Κουρκούμπα Ελένη , Πάπι Ρομίνα , Τσατσούλα Άννα

Ερώτημα : Η εποχή του Σοφοκλή ήταν η εποχή του αρχαίου ελληνικού διαφωτισμού , του  ορθολογισμού , του ανθρωποκεντρικού πολιτισμού , της αμφισβήτησης των θεών , του αγνωστικισμού . Να εντοπίσετε το πώς τα στοιχεία αυτά εισβάλλουν στην τραγωδία . Ποια είναι η στάση του ποιητή απέναντί τους ;

Σε αρκετά σημεία του κειμένου του Σοφοκλή υπήρξαν δείγματα αναίρεσης της πίστης προς τα θεία καθώς οι άνθρωποι ζητούσαν επανειλημμένα αποδείξεις δείχνοντας την αγωνία τους για τον ορισμό της μοίρας τους και για να ξεφύγουν από το πεπρωμένο τους. Συγκεκριμένα, στο Β Στάσιμο η Ιοκάστη αμφισβητεί τις προφητείες που μεταφέρουν τα μηνύματα των θεών και στη συνέχεια ο Χορός υποστηρίζει πως , αν δεν επαληθευτεί ο χρησμός και δεν τιμωρηθούν οι βέβηλοι , δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουν οι θνητοί στους θεούς.

Οι μαθητές και μαθήτριες : Ζούνη Έλενα , Καρίκα Ελένη , Βούλγαρης Χρήστος και Τεκερή Σοφία

Γνωρίζοντας πως η εποχή του Σοφοκλή ήταν η εποχή του αρχαίου ελληνικού διαφωτισμού, του ορθολογισμού και της αμφισβήτησης των θεών, παρατηρούμε πως στο έργο του « Οιδίπους Τύραννος » υπάρχουν αισθητά τα στοιχεία αυτά. Το στοιχείο της αμφισβήτησης των θεών εμφανίζεται έντονα στο λόγους της Ιοκάστης και του Οιδίποδα. Σε ορισμένα σημεία της παράστασης και οι δύο κατακρίνουν όχι μόνο τους χρησμούς, χαρακτηρίζοντάς τους γελοίους και ασήμαντους αλλά και τους θεούς, αποκαλώντας τους όρνεα.

 Επίσης, η μαντική είναι αμφιλεγόμενη απ’ αυτούς, όπως φαίνεται σε συνομιλίες τους στις οποίες η Ιοκάστη, κυρίως, υποστηρίζει πως « κανείς θνητός τη μαντική δεν την κατέχει » και αναφέρει ως απόδειξη τον ανεκπλήρωτο χρησμό προς τον Λάιο κατά τον οποίο θα σκοτωνόταν από τον γιο του. Ο Οιδίποδας απ’ την άλλη αμφισβητεί τον μάντη Τειρεσία και του αποδίδει μεγάλες κατηγορίες ( σκοτεινά αινίγματα, τυφλός στο νου, στο μυαλό, μαύρη ψυχή ).   Σε αντίθεση με αυτούς όμως, εκδηλώνεται έντονα το θρησκευτικό ιδεώδες μέσω του χορού.

Όσον αφορά τον ορθολογισμό, υπάρχει σε σημεία του έργου από τον Οιδίποδα. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της παράστασης σκέφτεται πως ο Κρέοντας θέλει να τον σκοτώσει και να του πάρει τον θρόνο, μαθαίνει πως πέθανε ο πατέρας του και συνειδητοποιεί πως ο χρησμός δεν είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί. Στην εξέλιξη του έργου, όμως, σκέφτεται με ορθό τρόπο, συνδέει τα γεγονότα που έχουν προηγηθεί και καταλήγει στο συμπέρασμα πως ο βιολογικός του πατέρας είναι ο Λάιος. Τέλος, τονίζεται ο ανθρωποκεντρισμός μέσω του πρωταγωνιστή καθώς εξυψώνει τον ίδιο και τις ικανότητές του

Οι μαθητές και μαθήτριες : Μαρία Γιαμουρίδου, Στέλλα Γιαννακούδη, Χρυσούλα Μασλαρλή, Ιωάννα Γραμμενούδη, Χρήστος Μασλής, Σάββας Λιάπης 

Ο ήρωας έχει τυφλή εμπιστοσύνη στις δυνατότητες της γνώσης ενώ περιφρονεί οτιδήποτε αντιλαμβάνεται ως μαγικό , κρυμμένο ή  μυστηριώδες . Εξ ου και η βίαιη αντίδραση απέναντι στις παρατηρήσεις και τους χρησμούς του Τειρεσία . Ο ίδιος προσπαθεί να λύσει το μυστήριο με την έρευνά του και μάλιστα νιώθει ευνοημένος από όλους τους οιωνούς και χαρακτηρίζεται « παιδί της τύχης».        

Οι μαθήτριες : Νικολιδάκη Αντωνία , Μούτσα Άντα , Σίμου Στεριανή , Τσαβδάρη Ζωή , Κουρκούμπα Ελένη , Πάπι Ρομίνα , Τσατσούλα Άννα 

Κατά την άποψη μας ο Οιδίποδας είναι ο ίδιος υπεύθυνος για τις πράξεις του και δεν δρα πάνω του καμία ανώτερη δύναμη, παρόλο που ο μάντης του είπε το σωστό, αυτός τον αγνόησε και προτίμησε να πράξει σύμφωνα με την δική του πείρα και λογική. Άρα αμέσως καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ο Οιδίποδας ευθύνεται ο ίδιος για τα πεπραγμένα του άλλωστε αυτός το επέλεξε. Επίσης ο Οιδίποδας αμφισβητεί τις προφητείες και προσπαθεί να βρει απαντήσεις με τεκμήρια. 

 Καταληκτικά, το αποτέλεσμα της τραγικής σύγκρουσης είναι η ηθική ελευθερία που καταξιώνει την προσωπικότητα του ανθρώπου.

                 Οι μαθήτριες :  

Δήμου  Δήμητρα , 

Γαλάνη Αρετή , 

Κιουρτζή Μαρία  , Χατζησταμάτη Ελισάβετ ,  Φουντούκη Χαρούλα