ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ – ΠΟΙΝΗ

Ορισμοί εννοιών

Δίκαιο : Το σύνολο των κανόνων και των θεσμών που ρυθμίζουν τις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους και με το κράτος .

Νόμος : Ο γραπτός  κανόνας του δικαίου που οριοθετεί τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των πολιτών στην ιδιωτική και δημόσια ζωή τους .

Δικαιοσύνη : Η προσπάθεια του ανθρώπου για τον καθορισμό και την οργάνωση της ζωής με βάση τους νόμους που έχει θεσπίσει με κριτήριο την ελευθερία και το σεβασμό της προσωπικότητας του ανθρώπου .

Ποινή : Η τιμωρία – κύρωση που επιβάλλεται σ’ όποιους παραβαίνουν τους νόμους .

Άγραφο δίκαιο : Αποτελείται από μία σειρά ηθικών αρχών και αξιών οι οποίες ρυθμίζουν τις διαπροσωπικές , οικογενειακές και φιλικές σχέσεις και συμπεριφορές του ατόμου . Διαμορφώνεται από το οικογενειακό περιβάλλον , τη θρησκευτικότητα . τον κοινωνικό περίγυρο ( φιλανθρωπία , φιλοξενία , σεβασμός προς τους μεγαλύτερους , ειλικρίνεια στις φιλικές σχέσεις κ.α. ) 

Σκοπός των ποινών – συστήματος δικαιοσύνης

• Η πρόληψη και η καταστολή της βίας και της παραβατικότητας
• Ο συνετισμός , η αναμόρφωση και η επανένταξη του δράστη στο κοινωνικό σώμα
• Ο εκφοβισμός και η αποτροπή μελλοντικών παραβατικών συμπεριφορών
• Η προστασία της κοινωνίας , η εμπέδωση κλίματος ασφάλειας και αισθήματος ελευθερίας στους πολίτες 
• Η εξασφάλιση της κοινωνικής ομαλότητας και ευρυθμίας , με την αποφυγή κοινωνικών εντάσεων και την καταπολέμηση των φαινομένων κοινωνικής παθογένειας
• Θεμελίωση και προστασία του δημοκρατικού πολιτεύματος καθώς οι νόμοι ελέγχουν άρχοντες και αρχόμενους
• Προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης καθώς προστατεύονται οι συναλλαγές και οι επιχειρηματικές δραστηριότητες , ενώ κατοχυρώνονται τα εργατικά δικαιώματα

Προϋποθέσεις εύρυθμης λειτουργίας του θεσμού της Δικαιοσύνης

• Προσαρμογή στα κοινωνικά δεδομένα , αποβολή νόμων αναχρονιστικών και άδικων , μεταβολή ανάλογα με τις ανάγκες και τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε εποχής .
• Απρόσωπη λειτουργία της δικαιοσύνης ως εκπρόσωπου ολόκληρης της κοινωνίας και του κράτους και επιβολή ποινών για το κοινό όφελος .
• Άσκηση της κρίσης η οποία θα είναι απαλλαγμένη από προσωπικές φιλοδοξίες ,  εμπάθεια , συναισθηματική φόρτιση , προλήψεις και φανατισμό .
• Εφαρμογή νόμων που είναι θεσπισμένοι από το δημοκρατικά εκλεγμένο κοινοβούλιο μετά από ψηφοφορία . Διασφαλίζεται έτσι η δίκαιη φύση τους .
• Η δικαστική εξουσία πρέπει να ασκείται από έμπειρους και ικανούς επιστήμονες .
• Παροχή ανεξαιρέτως του δικαιώματος της υπεράσπισης .
• Επιβολή της ισονομίας και απαγκίστρωση  από κομματικά και οικονομικά συμφέροντα , κοινωνικές  τάξεις , εθνότητες .
• Έγκαιρη απόδοση των ποινών .
• Επιβολή ποινών ανάλογων των εγκλημάτων ( ούτε υπερβολικά αυστηρών – εξοντωτικών ούτε βέβαια προκλητικά επιεικών που να μεταδίδουν την εντύπωση της ατιμωρησίας )

Αρνητικά φαινόμενα στο χώρο της δικαιοσύνης

• Υπερβολική καθυστέρηση και χρονοτριβή στην εκδίκαση και έκδοση των αποφάσεων > τα εγκλήματα λησμονούνται > χάνεται η δυνατότητα παραδειγματισμού των υπολοίπων
• Πολυδαίδαλο – γραφειοκρατικό σύστημα απόδοσης δικαιοσύνης .
• Ανισότητες όσον αφορά τη δυνατότητα αντιπροσώπευσης των εναγόντων και εναγομένων ( χρηματικές απολαβές δικηγόρων )
• Διάφορα σκάνδαλα χρηματισμού δικαστικών λειτουργών που αμαυρώνουν το θεσμό της δικαιοσύνης και προκαλούν απώλεια εμπιστοσύνης και καχυποψία
• Ανεπάρκεια κατάρτισης δικαστικών λειτουργών .
•  

Συνθήκες των σύγχρονων φυλακών

• Βία , δίκαιο του ισχυρότερου .
• Εμπόριο ναρκωτικών .
• Σεξουαλικές κακοποιήσεις
• Ετεροπροσδιορισμός της ζωής , κανένα περιθώριο πρωτοβουλίας , αδράνεια , απώλεια αυτοπεποίθησης
• Κονιορτοποίηση της προσωπικότητας , ψυχική κατάπτωση
• Απομόνωση – αποκοπή από το κοινωνικό περιβάλλον
• Συμφιλίωση με τις αξίες της φυλακής
• Δημόσιος στιγματισμός , περιθωριοποίηση , ο όρος « σωφρονιστικά ιδρύματα » είναι ευφημισμός .

Αρνητικές συνέπειες του σωφρονιστικού συστήματος

• Η ταπείνωση και ο εξευτελισμός της προσωπικότητας του εγκλείστου .
• Η απογοήτευση και το μίσος ενάντια στην κοινωνία
• Η κοινωνική απόρριψη , απομόνωση , στιγματισμός του δράστη
• Η αντιδραστική και αντικοινωνική συμπεριφορά
• Η προσωπική και οικογενειακή εξόντωση του τιμωρημένου
• Η αδυναμία επανένταξης στον κοινωνικό ιστό
• Η αδυναμία σωφρονισμού και η διάπραξη νέων εγκλημάτων μετά την αποφυλάκιση ( Οι πόρτες των φυλακών είναι περιστρεφόμενες , καθώς το 40% των αποφυλακισμένων επιστρέφουν σ’ αυτές )

Τρόποι – Προϋποθέσεις για την ορθή λειτουργία των σωφρονιστικών ιδρυμάτων

• Ίδρυση νέων , σύγχρονων σωφρονιστικών ιδρυμάτων , αποσυμφόρηση των υπαρχόντων .
• Υλικοτεχνική υποδομή ( κτιριακές εγκαταστάσεις , τεχνολογικός εξοπλισμός )
• Έμφαση στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης ( τροφή , υγιεινή , περίθαλψη )
• Διάκριση των βαρυποινιτών και των υπολοίπων και διαχωρισμός τους ( σε αντίθεση με το γενικό πληθυσμό των φυλακών )
• Διαμόρφωση εργαστηριών και εκπαιδευτηρίων εντός των φυλακών με στόχο την επαγγελματική κατάρτιση η οποία θα συνοδεύεται από μέριμνα για την εύρεση εργασίας μετά την αποφυλάκιση .
• Διαμόρφωση χώρων καλλιτεχνικής έκφρασης , άθλησης και ψυχαγωγίας
• Ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων με στόχο την άνοδο του μορφωτικού επιπέδου των τροφίμων
• Προσεκτική επιλογή του προσωπικού ασφαλείας των φυλακών με έμφαση στο μορφωτικό του επίπεδο και το ήθος του και αύξηση της αστυνόμευσης για την αντιμετώπιση της εισαγωγής ναρκωτικών , αλκοολούχων ποτών ή όπλων στις φυλακές .
• Επάνδρωση των φυλακών με ψυχολόγους , παιδαγωγούς και κοινωνικούς λειτουργούς
• Εφαρμογή εναλλακτικών μορφών έκτισης της ποινής , π.χ. κοινωνική υπηρεσία ή εφαρμογή της τμηματικής έκτισης της ποινής ώστε να μη χάνει ο έγκλειστος την επικοινωνία με το κοινωνικό σύνολο .
• Προστασία των φυλακισμένων από το δημόσιο στιγματισμό και τα ΜΜΕ .

Επιχειρήματα υπέρ της θανατικής ποινής

• Είναι ο μόνος τρόπος κάθαρσης της κοινωνίας από εγκληματίες οι οποίοι κρίνονται άκρως επικίνδυνοι για το κοινωνικό σύνολο .
• Επιβάλλεται σε περιπτώσεις που η φύση του εγκληματία δεν επιτρέπει το σωφρονισμό του .
• Λειτουργεί αποτρεπτικά – εκφοβιστικά περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ποινή , ενώ παραδειγματίζει εντονότατα τους υποψήφιους εγκληματίες και συμβάλλει στην μείωση των εγκλημάτων κατά της ανθρώπινης ζωής
• Ικανοποιεί το κοινόν περί δικαίου αίσθημα
• Αποκαθιστά την διαταραγμένη ψυχική ισορροπία στις ψυχές των συγγενών
• Αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις αδυναμίες του δικαστικού συστήματος ( π.χ. την σπάνια εφαρμογή της ισόβιας κάθειρξης ή τις αποδράσεις )
• Επιβάλλεται μόνο σε περιπτώσεις που η ενοχή είναι αποδεδειγμένη με ατράνταχτα στοιχεία και σε περιπτώσεις που έχουν διαπραχθεί ειδεχθή εγκλήματα .

Επιχειρήματα κατά της θανατικής ποινής

• Αντιβαίνει στη βασική αρχή του σωφρονιστικού συστήματος , τη συνέτιση του δράστη και την επανένταξή του .
• Υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο δικαστικής πλάνης , οπότε η ποινή είναι μη αναστρέψιμη .
• Ο θάνατος του δράστη δεν εξισορροπεί την ταραγμένη ισορροπία στην ψυχή των συγγενών του θύματος  όσο η ισόβια κάθειρξη . Εξάλλου , διαταράσσεται η ψυχική ισορροπία της οικογένειας του δράστη .
• Δημιουργεί μια κοινωνία η οποία λειτουργεί εκδικητικά ( οφθαλμόν αντί οφθαλμού )
• Αντιβαίνει σε κάθε έννοια χριστιανικής και ανθρωπιστικής αρχής , οι οποίες είναι η βάση της οργάνωσης της κοινωνίας μας . Επίσης , παραβιάζει το θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα της ζωής . 
• Υπάρχει η άποψη ότι ο ψυχικός βασανισμός του θανατοποινίτη που γνωρίζει την ημέρα του θανάτου του είναι ανυπέρβλητος και απάνθρωπος .
• Η θανατική ποινή δεν έχει επιφέρει μείωση της εγκληματικότητας .
• Σε διάφορά αυταρχικά καθεστώτα η θανατική ποινή χρησιμοποιείται για την εξολόθρευση όχι εγκληματιών που έχουν διαπράξει εγκλήματα κατά της ανθρώπινης ζωής , αλλά πολιτικών αντιφρονούντων ή και απλών υπόπτων για αντιστασιακή δράση .
• Είναι κοινώς παραδεκτό ότι η θανατική ποινή στις χώρες που εφαρμόζεται επιβάλλεται σε άτομα κατώτερων  τάξεων , σε μετανάστες , μειονότητες .
• Η επιβολή της θανατικής ποινής εξαχρειώνει όσους εμπλέκονται , εκβαρβαρώνει την κοινωνία , γεννά νέα βία .
• Ο εγκληματίας δεν γεννιέται αλλά γίνεται . Είναι λοιπόν υποκριτικό και ανήθικο από μέρους της πολιτείας να ζητά τη θανάτωση του ανθρώπου που η ίδια με τις αδυναμίες της ώθησε στο περιθώριο .