ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ / ΔΙΕΘΝΙΣΜΟΣ

Ορισμός

·         Διεθνισμός είναι η θεωρία / τάση  που πρεσβεύει τη δυνατότητα όλων των χωρών και των ανθρώπων ανεξαρτήτου εθνότητας , θρησκείας και γλώσσας να ενταχθούν σε ένα ευρύτερο πλαίσιο και να συγκροτήσουν ξεπερνώντας  τα εθνικά τους σύνορα ένα « παγκόσμιο χωριό » , έναν  ενιαίο δηλαδή χώρο μέσα στον οποίο θα διακινούνται ελεύθερα άνθρωποι , προϊόντα και πληροφορίες και ο οποίος θα λειτουργεί βάσει παγκόσμιων αρχών δικαίου από κοινού  θεσπισμένων .  Η συγκρότηση διεθνών οργανισμών με παγκόσμιο κύρος και υπερεθνικές αρμοδιότητες , όπως ο ΟΗΕ , το ΝΑΤΟ , η  Ε.Ε , η UNICEF , η Green Peace , οι Γιατροί χωρίς Σύνορα κ.α. , αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της τάσης ενοποίησης και συστράτευσης των δυνάμεων των χωρών και των πολιτών .

Αίτια

·         Η εκμηδένιση των αποστάσεων με την τεχνολογική εξέλιξη των μέσων μεταφοράς και η δημιουργία της κοινωνίας της πληροφορίας με την εξέλιξη των ΜΜΕ και των τηλεπικοινωνιακών μέσων . ( ανάπτυξη τουρισμού )

·         Η επιδίωξη της οικονομικής ανάπτυξης με την εύρεση νέων αγορών , η αναζήτηση ορυκτού πλούτου και πηγών ενέργειας , η αναζήτηση εμπορικών συμμαχιών , η διεθνοποίηση του εμπορίου οδήγησε στη διεθνοποίηση της οικονομίας .  

·         Η ύπαρξη υπερεθνικών προβλημάτων ( τα ναρκωτικά , οι θανατηφόρες ασθένειες , η τρομοκρατία , η πείνα και η εξαθλίωση , η ανεργία , η βία , η πυρηνική απειλή , η καταστροφή του περιβάλλοντος και η εξάντληση των φυσικών πόρων ) απαίτησε τη διακρατική συνεργασία και τη λήψη υπερεθνικών μέτρων

·         Η διαμόρφωση ενός παγκόσμιου πολιτισμού , ο οποίος έχει τις καταβολές του στους αρχαίους μεγάλους πολιτισμούς , όπως ο αρχαιοελληνικός , ο ρωμαϊκός , ο αιγυπτιακός και οι πολιτισμοί της Μέσης και Άπω Ανατολής , επέφερε τη διεθνοποίηση των καλλιτεχνικών ρευμάτων  , αλλά και του τρόπου σκέψης και έκφρασης των ανθρώπων . Παμπάλαιες έννοιες και αρχές , όπως η ελευθερία , η δημοκρατία , η ισοτιμία , ο πατριωτισμός , η παράδοση , συναντώνται αυτούσιες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της υφηλίου .

·         Η παγκοσμιοποίηση της θρησκείας , με την επικράτηση των τριών μεγάλων θρησκειών , Χριστιανισμού , Μωαμεθανισμού και Βουδισμού , παρήγαγε αυτομάτως « συντεχνίες » κρατών , ενώ παράλληλα διέδωσε σε παγκόσμια κλίμακα βασικές ανθρωπιστικές αρχές , όπως η αγάπη , η αφοσίωση , η ανθρωπιά , η συμπόνια .

·         Η γλωσσική διαφοροποίηση και το έλλειμμα επικοινωνίας ξεπεράστηκε ταχύτατα με την καθιέρωση της παγκόσμιας γλώσσας , η οποία έδωσε τη δυνατότητα σε όλους τους πολίτες να μετέχουν στην κοινωνία της πληροφορίας .

·         Ο προσανατολισμός της παιδείας προς την ανοχή και το σεβασμό της διαφορετικότητας και η αναγνώριση του δικαιώματος της διαφοράς αναίρεσε προλήψεις και φοβίες που για αιώνες βασάνιζαν τον άνθρωπο και τον διαχώριζαν σε οικείο και ξένο .

·         Η ένταξη σε υπερεθνικούς οργανισμούς ( ΟΗΕ , UNESCO , Γιατροί χωρίς Σύνορα κ.α. ) που έχουν ως σκοπό την επίλυση διεθνών διενέξεων , την προάσπιση της ειρήνης , την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας .

·         Η θεσμοθετημένη ενοποίηση της Ευρώπης τίθεται ως πρότυπο και για άλλες χώρες οι οποίες προχωρούν στη σύσφιγξη των σχέσεών τους με την κατάργηση των τελωνειακών δασμών . 

Θετικά αποτελέσματα

·         Η διεθνής συνεργασία και συμμαχία απέναντι στα καίρια προβλήματα του πλανήτη δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την αντιμετώπισή τους >  ανθρωπιστική βοήθεια προς τις χώρες του Τρίτου κόσμου , προς σεισμοπαθείς και πλημμυροπαθείς περιοχές  , αντιμετώπιση της μόλυνσης του περιβάλλοντος και της διάσωσης του εθνικού πλούτου , θέσπιση νόμων με υπερεθνική ισχύ που προστατεύουν το περιβάλλον .

·         Σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας , στην πάταξη του λαθρεμπορίου όπλων και ναρκωτικών και στην αντιμετώπιση της εγκληματικότητας διαδραματίζουν διεθνείς οργανισμοί , όπως η Ιντερπόλ , οι οποίοι βασίζονται στην ανταλλαγή πληροφοριών και στη συνεργασία των διωκτικών αρχών των χωρών .

·         Τα ανθρώπινα δικαιώματα κατοχυρώνονται νομικά και καταδικάζονται χώρες και πρόσωπα που διαπράττουν εγκλήματα εις βάρος του άμαχου πληθυσμού . Οι χώρες που δεν ευθυγραμμίζονται με τις υποδείξεις οργανισμών , όπως ο ΟΗΕ , οδηγούνται στην απομόνωση και τον οικονομικό μαρασμό . Απόγονος του διεθνισμού είναι η παγκοσμιοποίηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου ,  της αναγνώρισης δηλαδή της αξίας του ανθρώπου και της απαίτησης σεβασμού της ζωής και της προσωπικότητάς του με κριτήριο μόνο την ιδιότητά του ως ανθρώπου .

·         Προλήψεις , φανατισμοί , δεισιδαιμονίες , μίση και προκαταλήψεις καταρρίπτονται και γίνεται εφικτή η προσέγγιση λαών οι οποίοι θεωρούνταν προαιώνιοι εχθροί . Καταπολεμούνται και εξαλείφονται κατ’ αυτόν τον τρόπο ρατσιστικές ιδεολογίες και ξεσπάσματα κατά μειονοτήτων ( ναρκομανείς , ομοφυλόφιλοι , φορείς του AIDS ,    ξένοι , μετανάστες ) και γίνεται δυνατή η σφυρηλάτηση μιας κοινωνίας που θα σέβεται τη διαφορά και θα την αντιμετωπίζει ως ένα δημιουργικό στοιχείο της σύστασής της . Αποφασιστικής σημασίας είναι σε αυτό το σημείο ο ρόλος των ΜΜΕ αλλά και του Διαδικτύου .

·         Σχηματίζεται ένας πολυεθνικός και πολυσυλλεκτικός πολιτισμός , ένας  κοσμοπολιτισμός , στον οποίο συναντώνται και συγχωνεύονται δημιουργικά τα πιο αξιόλογα χαρακτηριστικά των εθνικών πολιτισμών .

·         Μέσω των διεθνών οργανισμών και της διπλωματίας δίνεται η δυνατότητα εφαρμογής του διαλόγου ως μέσο επίλυσης διακρατικών διαφορών με σκοπό την αποφυγή του πολέμου και της έντασης στις σχέσεις των κρατών . Διεθνείς διαιτησίες , διπλωματικές εκστρατείες , έντονες πολιτικές πιέσεις , εμπάργκο και διεθνείς πολεμικές επιχειρήσεις επιστρατεύονται για να αποκατασταθεί η σταθερότητα και να επιβληθεί η ειρήνη σε περιοχές , οι οποίες αποτελούν μόνιμες εστίες πολέμου και απειλούν συνεχώς την παγκόσμια ειρήνη , όπως ο Πόλεμος του Περσικού Κόλπου και η διαμεσολάβηση στη διαμάχη Ισραηλινών – Παλαιστινίων . 

·         Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας δημιούργησε τις κατάλληλες προϋποθέσεις για το άνοιγμα των αγορών και την επικράτηση του φιλελευθερισμού και του ελεύθερου ανταγωνισμού > ευημερία υπανάπτυκτων χωρών με την εισροή τεχνολογίας και τεχνογνωσίας , σχηματισμός πολυεθνικών εταιριών που απευθύνονται πλέον στο παγκόσμιο καταναλωτικό κοινό , προσφέροντας σε όλους ίσες ευκαιρίες κάλυψης των αναγκών τους .

·         Ανταλλαγή πορισμάτων , πληροφοριών και δεδομένων , παγκόσμιος επιστημονικός ιστός > πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας , αντιμετώπιση ανίατων ασθενειών > βελτίωση της ποιότητας ζωής σε παγκόσμια κλίμακα 

·         Με τη διεθνοποίηση και της πληροφόρησης γίνεται εφικτή η διαμόρφωση μιας πλήρους εικόνας για τα προβλήματα του πλανήτη και κατ’ επέκταση η διάπλαση ενός πολίτη ευαισθητοποιημένου και ενήμερου , πολίτη όχι της χώρας του αλλά του κόσμου .

·         Επιρροές επίσης δέχεται και το πολιτικό σύστημα των χωρών το οποίο έλκεται προς τον εκδημοκρατισμό δεδομένων των διεθνών προτύπων . 

Αρνητικά αποτελέσματα

·         Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας έχει δημιουργήσει χάσμα ανάμεσα στις πλούσιες χώρες που κινούν τα νήματα του διεθνισμού και στις φτωχές και υπανάπτυκτες που υποχρεώνονται να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και απλά παρακολουθούν τις παγκόσμιες εξελίξεις .Παρατηρείται λοιπόν μια τεράστια συγκέντρωση πλούτου στις χώρες του δυτικού κόσμου , η οποία στηρίζεται στην εκμετάλλευση ( πολιτική και οικονομική ) των υπολοίπων χωρών . Οι πολυεθνικές εταιρίες αναδεικνύονται σε ρυθμιστικό παράγοντα της οικονομικής σταθερότητας και πορείας , ενώ οι τοπικές οικονομίες αποδεικνύονται εντυπωσιακά ευάλωτες σε κάθε παγκόσμια οικονομική  κρίση , φανερώνοντας την αδυναμία τους να ελέγξουν την οικονομική τους πρόοδο , αλλά και την εξάρτησή τους από τους διεθνείς κολοσσούς που διαχειρίζονται την εξόρυξη του πετρελαίου , του χρυσού ,  του φυσικού αερίου , τη διάθεση των ενεργειακών πόρων και των χρηματικών αποθεμάτων των τραπεζών και των ασφαλιστικών εταιριών .

·         Βάσει των οικονομικών συμφερόντων οι πλούσιες χώρες διαμορφώνουν και την εξωτερική τους πολιτική . Μέσω των διεθνών οργανισμών και συχνά με το πρόσχημα της διατήρησης της ειρήνης και της σταθερότητας επεμβαίνουν στην πολιτική ζωή των χωρών  επιβάλλοντας το δικό τους καθεστώς και διαμορφώνουν την πορεία των λαών . Οι μικρές χώρες καταλήγουν να απεμπολήσουν κυριαρχικά τους δικαιώματα όπως η αυτοδιάθεση και η ανεξαρτησία . 

·         Η παγκοσμιοποίηση επιφέρει την ομοιογένεια και την ομοιομορφία του τρόπου σκέψης και ζωής όλων των ανθρώπων με πρότυπο το δυτικό καταναλωτισμό , ο οποίος συντηρεί και ενισχύει τις πολυεθνικές εταιρίες . Η παγκοσμιοποίηση του ποδοσφαίρου, η ώθηση προς την υπερκατανάλωση , η κυριαρχία της διαφήμισης , η ομοιογένεια της μουσικής και της ψυχαγωγίας είναι κάποιες από τις εκδηλώσεις αυτής της απόπειρας λείανσης των ιδιαιτεροτήτων των λαών και της επιβολής κοινών ενδιαφερόντων και ασχολιών που έχουν όλες ένα στόχο  ( έστω κι αν προβάλλεται ως μέσο ) : την κατανάλωση .

·         Η ομοιογένεια του τρόπου ζωής έχει άμεσο αντίκτυπο και στις αξίες που ρυθμίζουν την εθνική υπόσταση . Αρχές όπως η παράδοση , η πατρίδα και ιδανικά όπως ο πατριωτισμός και η εθνική αυτογνωσία υποβαθμίζονται στο όνομα της ομοιογένειας , ενώ συχνά παρουσιάζονται ως εμπόδια και ανασταλτικοί παράγοντες της προόδου της χώρας , με αποτέλεσμα οι λαοί να χάνουν το εθνικό τους « χρώμα », να απομακρύνονται από τις ρίζες και τη γλώσσα τους και να αλλοτριώνονται .

·         Από την άλλη , εμφανίζονται έντονα φαινόμενα αναζωπύρωσης του εθνικισμού σε χώρες που διαφαίνεται ο κίνδυνος της ολοκληρωτικής τους αφομοίωσης . Σε αυτές τις περιπτώσεις οι λαοί αναδιπλώνονται και συσπειρώνονται γύρω από εθνικιστικά ιδεολογήματα . Επιπλέον , ο φόβος της πολιτισμικής αλλοτρίωσης γεννά έναν νέο τύπο ρατσισμού , ο οποίος δεν βασίζεται σε ευγονικές βάσεις , αλλά θέτει ως όρο του την προστασία της πολιτισμικής κληρονομιάς και ιδιαιτερότητας κάθε λαού .

·         Η παγκοσμιοποίηση επιφέρει ευρύτατη πολιτισμική παρακμή , καθώς υπερεθνικοί οργανισμοί αφομοιώνουν τους μικρούς πολιτισμούς και τις εθνικές παραδόσεις .

Προϋποθέσεις για έναν υγιή κοσμοπολιτισμό

Ο υγιής κοσμοπολιτισμός συνίσταται στη διατήρηση της εθνικής συνείδησης και ιδιαιτερότητας και την ταυτόχρονη ένταξη σε υπερεθνικά σύνολα συνεργασίας .

Φορείς αγωγής

·         Παιδεία > παροχή εθνικής παιδείας > τονισμός των στοιχείων που συνθέτουν την εθνική ιδιαιτερότητα > επαφή με τις παραδόσεις > ενεργοποίηση της κρίσης > αντίσταση ενάντια στην πολιτισμική ισοπέδωση αλλά και : μετάδοση του σεβασμού στην πολιτισμική ύπαρξη κάθε χώρας ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα εθνικισμού 

·         Οικογένεια > εξασφάλιση της επαφής του παιδιού με τις παραδοσιακές αρχές και αξίες > συγκρότηση ενός ισχυρού συστήματος αξιών > αντίσταση απέναντι στα προβαλλόμενα ισοπεδωτικά πρότυπα ζωής και συμπεριφοράς

·         ΜΜΕ > τήρηση κανόνα δεοντολογίας > προβολή των στοιχείων εκείνων που συνθέτουν το εθνικό « DNA » πέρα από τα διεθνή και ξενόφερτα πρότυπα αλλά και : ενημέρωση για τις διεθνείς εξελίξεις , ενημέρωση για τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα , αποφυγή παραπληροφόρησης και φανατισμού του λαού

·         Πνευματικοί άνθρωποι > σε εθνικό επίπεδο χρειάζεται διαρκής ενεργοποίηση ώστε να προβληθεί ο κίνδυνος αλλοίωσης της εθνικής ταυτότητας > σε διεθνές επίπεδο απαιτείται δραστηριοποίηση ώστε να επιτευχθεί η γόνιμη πολιτισμική αλληλεπίδραση των λαών

·         Ευθύνη του ατόμου > αποβολή της ξενομανίας και του μιμητισμού > θεμελίωση της δράσης του στις αρχές του δικού του έθνους

·         Αποβολή του υλιστικού – κερδοσκοπικού χαρακτήρα > υιοθέτηση ενός ανθρωπιστικού μοντέλου διαβίωσης > σεβασμός στις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες των λαών